Sinds augustus 2014 wisselen België en Nederland elkaar af in een coalitie van 12 landen die vechten tegen Islamitische Staat. We weten weinig tot niets over wat de Belgische F-16's precies uitvoeren in Irak en Syrië. Een gevaarlijke politiek, want het was de gefaalde interventie in Irak en de chaos in Syrië die mee het klimaat hebben gecreëerd voor IS.
Slachtoffers tellen
Vlak voor de zomervakantie stond in de parlementaire commissie defensie een rapport op de agenda getiteld 'Improving Belgian transparency and public accountability in the war against Daesh'. Het rapport werd geschreven door Airwars, een project van een groep journalisten, activisten en onderzoekers die de operatie tegen Islamitische Staat – of 'Daesh' – in Irak en Syrië (en sinds kort ook Libië) opvolgt.
Airwars zelf houdt kantoor in Londen, maar de groep werkt samen met een breed netwerk van journalisten, activisten en groepen als Syrian Observatory for Human Rights en Iraq Body Count. Ze verzamelen alle mogelijke informatie: de verschillende militaire rapporten, berichten op sociale media, video's op youtube, lokale en regionale pers en in de mate van het mogelijke doen ze ook onderzoek op het terrein. De informatie wordt systematisch toegevoegd aan hun website airwars.org. Hoeveel keer vlogen gevechtsvliegtuigen uit, hoeveel bommen werden gedropt, hoelang loopt de operatie en hoeveel burgerdoden zijn er ondertussen gevallen. In hun databank worden alle aanvallen waarover informatie werd gevonden, gedocumenteerd. De onderzoekers gaan op zoek naar verschillende bronnen die beschrijven wat er precies is gebeurd, waar en wanneer de aanval plaatsvond, welke strijdende partij erbij betrokken was, hoeveel doden en gewonden er vielen en welke acties de coalitie die dag rapporteerde.
Airwars vervult zo een belangrijke rol. Ze geven betrouwbare informatie over een militaire operatie waarover we anders weinig zouden horen. Ze leggen hun bevindingen continu voor aan de militaire administraties om uit te zoeken welke doden vallen door welke bommen. De cijfers zetten transparantie over militaire operaties op de politieke agenda. In de Belgische commissie defensie werd een debat over het bewuste rapport beloofd na het parlementair reces.
België krijgt laagste score
Dat het rapport in de parlementaire commissie zal worden besproken is goed nieuws want België is binnen de internationale coalitie, de slechtste leerling van de klas. We weten weinig tot niets over wat de Belgische F-16s precies uitvoeren in Irak en Syrië. Een gevaarlijke politiek, want het was de gefaalde interventie in Irak en de chaos in Syrië die mee het klimaat hebben gecreëerd voor IS. Er zal dus nog veel meer moeten gebeuren dan een debat in een commissie.
De andere coalitiepartners, de VS, Frankrijk, Saoedi-Arabie, de Verenigde Arabische Emiraten, Jordanië, Groot-Brittannië, Nederland, Australië, Denemarken en Canada, doen het allemaal beter. Enkel Bahrein doet nog slechter dan België. Rapportering gaat, naargelang de coalitiepartner, over de locaties en tijdstippen waar gevochten werd, het aantal geloste bommen, de geviseerde doelwitten en de ingezette wapensystemen.
Maten en gewichten
1586 burgerdoden telde Airwars sinds het begin van de missie twee jaar geleden, gevallen bij aanvallen van de internationale coalitie. Die 1586 slachtoffers zijn waarschijnlijk een onderschatting van het werkelijke aantal, want het gaat enkel om slachtoffers die vielen bij incidenten die men op voldoende wijze kon documenteren.
De coalitiepartners hebben terecht felle kritiek geuit op de burgerdoden die gevallen zijn bij de Russische operatie in Syrië. Verschillende monitororganisaties die vruchteloos op de deur van de coalitie klopten, werden dankbaar geciteerd door diezelfde coalitie om de Russische acties streng te veroordelen. De Russische operatie heeft gruwelijk veel burgerslachtoffers gemaakt, maar het blijft een schaamteloos voorbeeld van meten met twee maten en gewichten.
De strijd in Syrië en Irak is een propagandaoorlog. Zoveel partijen verspreiden evenveel verhalen om hun eigen zaak te dienen. Het is al verschillende keren voorgevallen dat aanvallen worden toegeschreven aan de andere partij om die in diskrediet te brengen. Zo'n berichten zijn onmogelijk te weerleggen als er niet op regelmatige basis voldoende informatie wordt vrijgegeven. Hét argument om informatie niet publiek te maken, dat te pas en te onpas wordt gebruikt, is 'onze veiligheid'. Veiligheid van de troepen ter plaatse en binnenlandse veiligheid. Zouden burgerdoden waarvoor niemand verantwoording aflegt niet een groter gevaar voor onze veiligheid kunnen vormen dan een degelijke transparantiepolitiek? Een naaste verliezen in brutaal geweld zonder enige toegang tot een functionerend rechtssysteem – of zelfs maar de waarheid over wie en waarom – stemt tot woede, machteloosheid en misschien wraak. Precies de vijver waar IS in vist.
Bekijk het werk van airwars op hun website Airwars.org
Vredesactie publiceerde in juli een kort interview met de coördinator van Airwars, Chris Woods, te herbekijken op ons youtube kanaal http://www.youtube.com/user/vredesactie en onze facebook pagina https://www.facebook.com/vredesactie