Een trein stoppen om erger te voorkomen

Gunther dacht terug aan hoe hij hier beland was op de bewuste koude februarinacht. Hij ligt voor de zoveelste keer in de berm naast de spoorweg. Het is zondag 16 februari. Behalve Gunther, ligt, staat en zit nog een dozijn vredesactivisten verscholen tussen de velden net buiten de Antwerpse haven te wachten op een trein met oorlogsmateriaal die misschien wel of niet zou komen. De Belgische regering mocht dan wel trots volhouden dat ze niet zou participeren aan de inval van de Verenigde Staten in Irak, ze faciliteerde wel degelijk de voorbereidingen ervan. Dat deden ze zelfs open en bloot. Iets verderop, aan een spoorwegovergang, herinnert Roel zich hoe hij enkele weken geleden nog op weg was naar een vergadering toen hij een goederentrein vol tanks zag passeren.

De Belgische oorlogsinfrastructuur

Die beelden zetten verschillende mensen binnen de vredesbeweging aan om onderzoek te doen naar de oorlogsinfrastructuur in België. Niet geheel onverwachts bleek de Antwerpse haven een cruciale rol te spelen. Hans, die op dat moment voor Vredesactie werkte, probeerde het volledige netwerk in kaart te brengen. Dagenlang pluisde hij de exacte route van de treinen uit. De goederentreinen kwamen van de Amerikaanse militaire basissen in Duitsland en gingen naar de Antwerpse haven waar het materiaal op oorlogsschepen geladen werd. Heel wat spoorwegen leiden naar de haven, maar er was op dat moment slechts 1 dok waar de schepen van de Amerikanen ook effectief konden aanmeren. Zo werd het iets makkelijker om te bepalen langs waar de treinen zouden passeren.

De exacte timing van de treinen was moeilijker te achterhalen. Vandaag zijn er websites die scheepsverkeer monitoren zoals MarineTraffic, maar in de vroege jaren ‘00 stonden die nog in hun kinderschoenen. Het was dus zelf informatie bij elkaar schrapen. Een zicht op wanneer de troepen vertrokken, haalden ze uit persoverzichten van het Pentagon. Ook human interest blaadjes met de verhalen van families van soldaten die achterbleven, bleken nuttig. Een artikel over moeders die hun zonen uitwuiven, had af en toe een tijdsindicatie.

Hans en zijn kompanen slaagden erin om een aantal signalen in kaart te brengen. Op die manier konden ze patronen herkennen – en uiteindelijk de timing van een nieuwe trein voorspellen. Bij voldoende positieve signalen werd de actietrein in gang gezet.

“Het is nu het moment. Als je de trein wil stoppen, kom naar Antwerpen”

Dat gebeurde ook op de bewuste zondagmiddag 16 februari. Telefoontjes werden gepleegd en activisten opgetrommeld. Zo ook Roel. Het was niet de eerste keer dat hij opgebeld werd en hij wist wat hem te doen stond. Diezelfde dag was er een anti-oorlogsmanifestatie in Brussel waar hij met zijn ouders naartoe zou gaan. Meer nog, hij zat zelfs al op de bus uit Westmalle. Hij liet niets merken, wandelde mee, maar keerde vroeger naar huis.“Ik heb nog een onverwachte afspraak in Antwerpen!” vertelde hij zijn ouders en hij vertrok richting de briefingplek.

De groep die uiteindelijk bij elkaar zat in een kraakpand in Antwerpen voor de briefing was erg divers. Sommige activisten kenden elkaar, anderen waren compleet nieuw. Voor sommigen was dit de derde keer dat ze de briefing hoorden, voor anderen verliep de hele avond chaotisch. Toch slaagde de groep erin om zich klaar te maken: laatste juridische risico’s werden meegedeeld en de rollen werden verdeeld. Iedereen sprong in de auto’s die klaarstonden om hen naar de Antwerpse haven te voeren en weg waren ze.

Daar brandt de rode lamp

Roel was persspreker en zou, vanaf het moment dat de trein stilstond, de pers contacteren, ontvangen en naar de plek van de actie brengen. Zijn buddy had als taak om de trein een eerste rood signaal te geven. Terwijl ze stonden te bibberen en denken dat het opnieuw op niets zou uitdraaien, zagen ze ineens de grote lichten van een trein. Het was dé goederentrein waar ze al zo vaak over gepraat hadden. Het was donker, maar in het maanlicht zagen ze het militair materiaal van ver aankomen.

Het zelfgeknutselde rode signaal werd gegeven en eerder dan verwacht stond de trein stil. “We did it!” Roel kon zich niet inhouden en liep richting de trein verderop. Hij zag hoe Gunther met de machinist sprak. Die laatste was furieus en vooral geschrokken. De vredesactivisten hadden thee meegebracht om de gemoederen te bedaren. De machinist begreep niet goed wat er gebeurde, maar ging akkoord om zijn reis hier voorlopig te staken. Dat was het moment waarop Gunther de overige activisten het signaal gaf dat ze zich konden vastmaken aan de trein.

Niet veel later arriveerden de eerste politiecombi’s.

Overwinningsfeest met toiletpapier

In de cel drong pas echt door wat ze net voor elkaar gekregen hadden: “We hebben een trein vol oorlogsmateriaal gestopt!”. Spontaan brak een waar feest uit in de cel en werden spelletjes gespeeld met wc-papier. Het besef dat dit ook nog een juridisch staartje zou krijgen, kwam iets later. Om 4u ‘s ochtends kwam het parket langs in de cel. De volgende ochtend al werden de activisten verwacht bij de onderzoeksrechter in Dendermonde.

Buiten de rechtbank was er echter weinig te merken van de strenge sfeer. Deze actie was niet marginaal. Heel wat mensen steunden de actievoerders. Na de preek van de onderzoeksrechter, wachten ze elkaar op in een café op de markt. Toen de cafébaas hoorde wat ze de afgelopen nacht uitgestoken hadden, besloot hij spontaan niets aan te rekenen.

De geslaagde actie had iets in gang gezet. Het plan was nu om twee weken later 24 uur lang het spoor bezetten. Deze keer open en aangekondigd. Er waren lezingen gepland op het spoor, een filmvertoning en op zondagochtend zelfs een eucharistieviering. Geen trein met oorlogsmateriaal zou passeren. Al was dat buiten de politie gerekend, die viel binnen tijdens de briefing op zaterdagochtend en pakte iedereen op nog voor ze iets gedaan hadden. Die escalatie van de politie versterkte enkel de steun voor de activisten. Tijdens de procesdagen later in het jaar daagden heel wat mensen op om hun steun te tonen.

Een trein stoppen om ergere misdaden te voorkomen. Dat was de basis van de verdediging in de rechtbank en het was exact wat heel wat activisten exact 20 jaar geleden deden. Het is belangrijk om elkaar de verhalen te blijven vertellen die onze beweging maakten tot wat ze is. Niet om nostalgisch te vieren wat was, maar om te inspireren en hoop te geven voor de toekomst. Als we de wapenhandel naar Saudi-Arabië konden stopzetten, dan is dat omdat we kunnen staan op de schouders van reuzen.

Deed jij mee met een actie van Vredesactie in een ver of niet zo ver verleden? Wil je graag je verhaal delen? We gaan graag eens koffie drinken. Stuur stefanie@vredesactie.be.