ONDERZOEK ONTHULT: Van onze fabrieken naar het Syrische slagveld.

Een kaart van Europa met wapens die naar Turkije verplaatsen

Sinds 2016 kreeg de Turkse betrokkenheid bij het conflict in Syrië een uiterst gewelddadig karakter. Het Turkse leger viseerde zowel militaire als burgerdoelwitten met verschillende militaire operaties en trad daarbij vaak het internationaal humanitair recht met de voeten. Europese overheden en bedrijven zijn betrokken partij: onderzoek van Vredesactie onthult de schaal waarop wapenleveringen dit geweld mogelijk  maken.

Mensen die onderzoek doen op laptops

Turkije wordt militaire agressor in Syrië

Kaart van Europa met wapens die naar Turkije verplaatsen

 

De Turkse militaire aanwezigheid in Syrië begon in 2016 met “Operation Euphrates Shield”. Sindsdien volgden ook “Operation Olive Branch” (2018), “Operation Peace Spring” (2019) en “Operation Spring Shield” (2020). In samenwerking met het Free Syrian Army wist het Turkse leger op deze manier verschillende gebieden te veroveren en te bezetten in Noord-Syrië.

Kaart van Noord-Syrië met de vier verschillende Turkse militaire operaties ingekleurd.

De humanitaire impact is immens. Niet enkel militaire tegenstanders, maar ook politieke activisten en hulpverleners worden systematisch vermoord. Onderzoek van Amnesty International heeft het over het Turkse leger dat “een schandalige minachting voor het burgerleven aan de dag gelegd heeft door ernstige schendingen en oorlogsmisdaden te begaan, waaronder illegale executies en onwettige aanvallen waarbij burgers gewond en gedood worden.”

Een foto uit Syrië waarop een meisje vanonder het puin is gehaald door een reddingsmedewerker. Een andere man kust haar voet.

 

tabel van Europese wapens en onderdelen die aan Turkije verkocht zijn

Wapens getraceerd: van Europese fabrieken tot het Syrische slagveld

Onderzoek van Vredesactie onthult hoe Europese wapens een cruciaal ingrediënt waren voor alle Turkse militaire invasies sinds 2016. Aan de hand van OSINT-technieken zoals sociale media onderzoek, geolocalisatie (het exact bepalen van de locatie waar een foto of video gemaakt werd, o.a. aan de hand van sattelietfoto’s) en supply-chain onderzoek verzamelden we bewijzen van de inzet van deze wapens door Turkije in Syrië.

Een kaart van Noord-Syrië waarop de verschillende wapens die gelokaliseerd werden aangeduid staan.

Helikopters, machinegeweren, luchtafweergeschut, legertanks met zwaar geschut, gepanserde voertuigen, raketten, vliegtuigen en drones van Belgische, Duitse, Italiaanse, Spaanse, Franse, Griekse, Nederlandse en Luxemburgse makelij werden in heel Noord-Syrië ingezet, van Idlib tot Al-Haskah.

Overheden moeten wapenexportregels respecteren. 

Internationale en Europese regels zijn echter duidelijk: wapenexport naar Turkije zou al moeten gestopt zijn vanaf de eerste invasie in 2016. De realiteit ziet er echter heel anders uit: tussen 2017 en 2020 kenden Europese lidstaten wapenexportvergunningen toe ter waarde van 3,2 miljard euro. 

Een kaartje van Europa waarop de landen aangeduid staan die wapens hebben geleverd aan Turkije

Na de recente luchtaanvallen die de Turkse luchtmacht pleegde in Noord-Syrië, dreigt Erdogan opnieuw met de ontplooing van een grootschalige grondaanval. Meer wapens leveren is niet het juiste signaal. Europese overheden hebben de afgelopen jaren hun eigen regels flagrant met de voeten getreden. Hoog tijd om mensenlevens boven economische winst te stellen.

In detail: 2 cases

Leopard 2A4 – Vertrouwen tegen beter weten in

Een infopaneel over de Leopard 2A4 tank

Tussen 2006 en 2010 leverde Duitsland 354 legertanks aan Turkije. Deze “Leopards 2A4’s” zijn uitgerust met beeldschermen van het Vlaamse Scioteq. Hoewel de formele voorwaarde voor deze verkoop beperkt was tot het “niet verkopen of weggeven van de legertanks aan een derde partij”, wordt ook “het niet inzetten tegen Koerdische milities” genoemd als impliciete voorwaarde voor de overdracht. 
 
In 2016 verloor Turkije echter verschillende Patton-legertanks, waarna het besloot om toch de Leopard 2A4’s naar Syrië te sturen. Zo werden de tanks toch ingezet tegen de Koerden. De Duitse regering kwam in omspraak over het gevoerde exportbeleid, maar veranderde niet van koers:  in 2018 onderhandelden ze opnieuw met Turkije over een upgrade voor deze Leopard 2A4’s. Bij de start van “Operation Spring Shield”, sprongen de onderhandelingen echter af en werden de tanks verstevigd door Turkse bedrijven.
 
Deze case toont hoe weinig controle een exporterend land heeft over de werkelijke inzet van de wapensystemen,  éénmaal ze overgedragen zijn aan een andere staat.


Cobra I en II  - Grensbewaking in ruil voor straffeloosheid

Een infopaneel over de Turkse voertuigen Cobra 1 en 2

De Cobra is een gewapend pantservoertuig ingezet voor personentransport. De productie is in handen is van het Turkse bedrijf “Otokar”, maar is ook afhankelijk van Europese technologie. Zo levert het Vlaamse Scioteq de beeldschermen. 

De Europese participatie blijft niet beperkt tot onderdelen. Als onderdeel van de “refugee-deal” die de EU met Turkije sloot om vluchtelingen de toegang tot Europa te ontzeggen, stelde de EU 80 miljoen euro ter beschikking aan Turkije om haar grenzen te bewaken. 35.6 miljoen ging daarvan rechtstreeks naar het Turkse Otokar, waarmee de ontwikkeling van de Cobra II gefinancieerd werd. 
Hoewel grensbewaking de officiële reden voor de Europese subsidiëring van de Cobra II was, vonden we bewijzen van de inzet van de Cobra II in Idlib, ver achter de Turks-Syrische grens. 

Deze case toont hoe de drang van de Europese Commissie om vluchtelingen buiten de Unie-grenzen te houden een blinde vlek creëert voor de uiterst problematische aanwending van Europese wapens door het Turkse regime.

Jij kan dit ook

De participatieve onderzoekswerking van Vredesactie, ondersteund door OSINT expert Bart Libaut, verzamelden het bewijsmateriaal waarop dit onderzoek gebaseerd is. Na een eerste fase in 2021 waarbij de Turkse bewapening van Libië onder de loep genomen werd (zie Vredesactiekrant juni 2022, pagina 16) verschoof onze focus in 2022 naar de Turkse militaire interventies in Syrië. Dank aan alle vrijwilligers die een workshop of het hele traject deelnamen voor hun geëngageerde inzet! 

Mensen die onderzoek doen aan laptops

Geïnteresseerd om aan toekosmtige onderzoeksprojecten van Vredesactie deel te nemen? Laat het weten op mattijs@vredesactie.be